در جوامع پیچیده و گسترده امروز، نهاد حکومت و سیاستگذاری عمومی، اجزای جداییناپذیر زندگی اجتماعی را تشکیل میدهد. سیاستهای عمومی، از منظر رویکردها، روشها، اهداف و موضوعات، متنوع و گوناگون هستند؛ میتوان سیاستگذاری سیاسی، اقتصادی (صنعتی و فناوری، پولی و مالی)، اجتماعی، آموزشی و فرهنگی، زیستمحیطی، انرژی، شهری (مانند حملونقل و شهرسازی) و بهداشتی را از بسیاری جهات متفاوت دانست. اما در تمامی این حوزهها، انسان و اجتماعات انسانی، در کانون تمرکز سیاستگذاران است. در بسیاری از این سیاستها، میتوان این پرسش را مطرح نمود که چگونه با ایجاد تغییراتی در رفتار انسانها و اجتماعات، میتوان فواید و عوایدی را نصیب افراد و کل جامعه کرد؟ ترک اعتیاد به مواد مخدر و روانگردان، صرفهجویی در مصرف انرژی، قانونپذیری، استحکام و پایداری بیشتر نهاد خانواده، مشارکت سیاسی، بهبود رانندگی و رفتارهای ترافیکی، اصلاح عادات غذایی، کمک به همنوعان، رعایت بهداشت و پیشگیری از بیماریها و دهها رفتار دیگر، موضوعات رفتاری هستند که میتواند در معرض توجه سیاستگذاران حوزههای مختلف قرار بگیرد.
تیلر (Thaler)، برنده جایزه نوبل اقتصاد در سال ۲۰۱۷ به همراه سانستین (Sunstein) اولین بار در کتاب خود (۲۰۰۸)، مفهوم Nudge را این گونه تعریف کردهاند: «هر جنبهای از معماری انتخاب که رفتارهای افراد را بدون ممنوع کردن گزینهها یا تغییر قابل توجه مشوقهای اقتصادی، به نحوی قابل پیشبینی تغییر میدهد. یک Nudge ِ خالص، مداخلهای ساده و ارزان است. اجباری در کار نیست». Nudge در فارسی به «تلنگر» ترجمه شده است. استفاده از رویکرد «تلنگر» و بهطور کلی آموزههای روانشناسی اجتماعی و اقتصاد رفتاری در سیاستگذاری تغییر رفتار در سالهای اخیر، رونق زیادی یافته است. به همین دلیل از این اصطلاح در عنوان سایت استفاده شده است. البته ممکن است گاه برای دستیابی به هدف تغییر رفتار، از آموزههای سایر علوم مانند جامعهشناسی و اقتصاد نیز استفاده شود.
تیم پژوهشی «ایرانتلنگر» با هدف مطالعه سیاستگذاری عمومی با رویکرد رفتاری، از سال ۱۳۹۲ در دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی، آغاز به کار کرد. اولین محصول این تیم، در کتابی تحت عنوان «درآمدی بر سیاستهای تغییر رفتار»، توسط انتشارات دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی به چاپ رسید. پس از آن، این تیم با حمایت آن دبیرخانه و با نظارت علمی اندیشکده مطالعات حاکمیت و سیاستگذاری دانشگاه صنعتی شریف، به صورت جدیتری به مطالعه نمونههای موردی سیاستهای رفتاری در سطح جهان پرداخت. در این سایت قصد داریم نتایج مطالعات خود را تاکنون و از این به بعد منتشر سازیم. هدف از انتشار این مطالب، آشنا ساختن فعالان و علاقهمندان سیاستگذاری عمومی با موضوعات رفتاری و فعالیتهایی است که در این زمینه در سایر کشورها در حال انجام است.
یکی از خلأهای عمده در حوزه سیاستگذاری رفتاری در کشور، نبود بانکهای اطلاعاتی کارآمد و مناسبی است که تجربیات عملی را با مطالعات نظری همگام سازد. دغدغه اصلی ما در ادامه این یادداشتها، فراهم آوردن بستری دانشی از تجربیات و اندوختههای افراد صاحبنظر و صاحبتجربه در این حوزه است تا آنچه را از ادبیات موجود و نمونههای سایر کشورها فراگرفتهایم، برای کشورمان ایران تکمیل کنیم. ما قصد داریم این تجربیات را نیز با حفظ مالکیت معنوی خودِ صاحبان ایده، در قالبهای مختلف منتشر کنیم و بدینوسیله، شاید بتوانیم برای بهبود سیاستهای عمومی در کشور، قدمی برداریم.
لذا از یکایک خوانندگان محترم یادداشتها تقاضا داریم که اگر در هر یک از موضوعات یادداشتها، به محتوای بومی مناسبی دسترسی دارند که میتواند دانش ما را برای سیاستگذاری رفتاری در ایران تکمیل کند، چه از جنس دانش ضمنی باشد و چه دانش صریح، حتماً ما را مطلع نمایند. ما از هر نوع همکاری علمی، استقبال خواهیم کرد.
لازم به ذکر است که استفاده از مطالب این سایت، با ذکر منبع مجاز است.