چندی است که دولتمردان کشور و گروه‌های مردمی، متوجه موضوع آسیب‌های اجتماعی و ابعاد عمیق آن در جامعه شده‌اند. پایش‌های صورت گرفته در مجموعه وزارت کشور، شهرداری تهران و…، ضرورت رسیدگی هر چه سریع‌تر به این موضوع را آشکار نموده‌اند و به همین منظور، شورای اجتماعی کشور، در سطح رهبری و سران سه قوه و با حضور سایر دستگاه‌های مسئول در این زمینه، تشکیل جلسه داده است…
امروز کشور با موضوعاتی چون اعتیاد، حاشیه‌نشینی، فساد و فحشا، طلاق، رفتارهای خشونت‌آمیز، ناهنجاریهای ترافیکی، مشکلات تغذیه‌ای و بهداشتی و… دست‌وپنجه نرم می‌کند. امروزه این سیاست‌ها که در سه حوزه کلی ایجاد نظم و امنیت اجتماعی (مانند پیشگیری از جرم و جنایت، بهبود رفتارهای ترافیکی، حفظ محیط‌زیست و…)، ایجاد رفتارهای عام‌المنفعه (مانند آموزش، رفتارهای والدینی و…) و بهبود سبک زندگی فردی و اجتماعی شهروندان جامعه (مانند ترک اعتیاد، حفظ سلامت فردی، بهبود رفتارهای غذایی و…) قابل طبقه‌بندی است، مورد توجه بسیاری از کشورها و دولت‌ها قرار گرفته است.
همچنین باید گفت ناکارآمدی برخی از ابزارها و روش‌های سیاستی سنتی، برای کارشناسان و مسئولان امر محرز شده است و نارضایتی و بی‌اعتمادی اجتماعی نیز به بار آورده است:
– از طرفی روش‌های مبتنی بر قانون‌گذاری و اجبار، بعضاً تأثیرات معکوس و نامناسبی در این حوزه‌ها به بار آورده است؛ مانند جمع‌آوری و بازداشت معتادان، دستگیری بدحجابان و…
– از طرف دیگر، روش‌های مبتنی بر آموزش، توجیه و استدلال، گوش شنوای خود را نیافته‌اند؛ مانند برنامه‌های تلویزیونی و جلسات توجیهی برای ترک اعتیاد، اصلاح رفتارهای ترافیکی و…
– و حتی روش‌های مبتنی بر تنظیم سازوکارهای اقتصادی و تغییر ساختار منفعت و هزینه شهروندان نیز با وجود کسب پذیرش اجتماعی بیشتر، از اثرگذاری مؤثر بر رفتارهای اجتماعی عاجز مانده‌اند؛ مانند بالابردن قیمت مواد مخدر، طولانی کردن روند طلاق و…
کتاب «درآمدی بر مدیریت سیاستهای تغییر رفتار» می‌تواند سرآغاز راهی نو به سوی کارآمدی بیشتر این دسته از سیاست‌ها باشد. این کتاب، حاصل تلاش چندساله‌ای در دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی است که هدف آن، معرفی ادبیات موضوعی در حوزه «سیاست‌گذاری و مدیریت سیاستهای تغییر رفتار» است. گذشته از تجربیات ذی‌قیمت برخی از کارشناسان و دولتمردان کشورمان، این حوزه، از خلأ ادبیات در کشور رنج می‌برد و حتی ادبیات آن در دنیا نیز نسبتاً نوظهور است. البته باید گفت آنچه در ادبیات این موضوع بیان می‌شود، از پشتوانه عمیقی در رشته‌های اقتصاد، روانشناسی اجتماعی، سیاست‌گذاری عمومی، مدیریت، بازاریابی و… برخوردار است.
در این کتاب، مقالات و گزارش‌های متعددی از ۱۲ منبع درزمینه سیاست‌گذاری تغییر رفتار گردآوری، تدوین و ترجمه شده است. این اسناد عمدتاً در اندیشکده‌های وابسته به دولت‌ها تولید شده و از زمان انتشار آن‌ها کمتر از یک دهه می‌گذرد. همچنین تلاش شده است که گردآوری این اسناد به نحوی صورت پذیرد که سراسر فرایند (چرخه) سیاست‌گذاری تغییر رفتار دربرگرفته شود؛ هر یک از این اسناد، وظیفه تمرکز و موشکافی بخشی از فعالیت‌های این فرایند را بر عهده دارد تا درنهایت منظومه کاملی به‌دست آید.
در این اسناد، علاوه بر تئوری‌ها و نظریات علمی، به تکنیک‌ها، نمونه‌ها و مطالعات موردی متعددی برمی‌خوریم که این مهم، آن‌ها را به اسنادی بسیار کاربردی و واقعی تبدیل نموده است. درواقع باید گفت تأکید بیشتر این متون و گردآورنده، بیشتر بر بعد کاربردی و فنی آن‌ها و ارائه یک راهنمای عملی شامل توصیه‌ها و دستورالعمل‌هایی برای سیاست‌گذاران و مجریان سیاستهای تغییر رفتار بوده است و هدف از انتشار آن‌ها، تولید ادبیاتی صرفاً تئوریک و دانشگاهی نبوده است.
مقدمه و فهرست این کتاب را می‌توانید از اینجا مشاهده و دانلود کنید.
جهت خرید کتاب اینجا را کلیک کنید.
در صورت علاقه‌مندی جهت هرگونه تعامل علمی دیگر، با این ایمیل ارتباط برقرار نمایید:
arnafisi@alum.sharif.edu